روحاني، پوتين و اردوغان دور يك ميز

شرق: رئيس‌جمهوري و وزير خارجه ديروز به فاصله چند ساعت از يكديگر، مهرآباد را به سمت آنكارا ترك كردند تا با حضور پوتين و اردوغان در چندمين دور مذاكرات سوريه شركت كنند. اين مذاكرات در شرايطي انجام مي‌شود كه حمله اخير تركيه به عفرين و انتقادات جامعه بين‌المللي به اردوغان باعث تشديد بحران سوريه شده است. روحاني و ظريف در شرايطي در نشست سه‌جانبه سوريه شركت مي‌كنند كه دستگاه ديپلماسي ايران بارها از موضع آنكارا در ماجراي عفرين انتقاد كرده است. با اين حال بعيد است كه اين نشست به سمت انتقاد از تركيه در ماجراي عفرين برود، در شرايطي كه اين سفر به دعوت رسمي همتاي ترکيه‌اي روحاني صورت گرفته است. روحاني بعد از اين سفر به ايران بازخواهد گشت اما محمدجواد ظريف از او جدا مي‌شود و عازم جمهوري‌آذربايجان و سپس نخجوان خواهد شد. مذاكرات ايران، روسيه و تركيه در مورد سوريه در شرايطي انجام مي‌شود كه تركيه در جريان حمله به منطقه كردنشين عفرين سوريه به‌ويژه حمله معروف به «شاخه زيتون» و كشتار غيرنظاميان در اين منطقه با انتقادات فراواني در مجامع بين‌المللي روبه‌رو شده است. ايران هم در شرايطي در اين مذاكرات شركت مي‌كند كه بارها از عملكرد اردوغان در ماجراي عفرين انتقاد كرده و بر روند حل‌وفصل سياسي بحران سوريه تأكيد كرده است. ديروز سخنگوي وزارت امور خارجه گفت: ايران با جديت بر لزوم حفظ تماميت ارضي سوريه و احترام به حاکميت ملي اين کشور و جلوگيري از تشديد بحران انساني تأكيد دارد. بهرام قاسمي سخنگوي وزارت امور خارجه با اشاره به تحولات اخير در عفرين سوريه گفت: ​جمهوري اسلامي ايران تحولات جاري در شهر عفرين سوريه را از نزديک و با نگراني پيگيري مي‌كند و اميدوار است اين عمليات فورا پايان يافته و از تعميق و گسترش بحران در مناطق مرزي ترکيه و سوريه جلوگيري به عمل آيد. او گفته كه تداوم بحران در عفرين ممکن است باعث تقويت مجدد گروه‌هاي تکفيري – تروريستي در مناطق شمالي سوريه شده و آتش جنگ و ويراني را در اين کشور دوباره شعله‌ور كند. او همچنين از همه کشورها به‌خصوص دولت ترکيه به‌عنوان يکي از طرف‌هاي ضامن، انتظار داشت از هرگونه اقدامي که باعث تقويت حضور نامشروع نيروهاي مداخله‌گر فرامنطقه‌اي و تشويق و تشجيع گروه‌هاي تروريستي مي‌شود، اجتناب ورزيده و بر فرايند حل‌وفصل مسالمت‌آميز و سياسي از جمله روند آستانه ثابت‌قدم و استوار باقي بمانند. با همه اين احوال بعيد است كه موضع رسمي ايران در ماجراي عفرين، نشست سه‌جانبه آنكارا را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. اردوغان همواره نگاه قومي و مذهبي به سوريه داشته و دارد. اگر تا چندي‌پيش خواهان سقوط بشار اسد بود اما امروز نگران تشكيل يك منطقه خودمختار كردنشين در اطراف مرزهاي خود است. شايد هم براي جبران ناكامي خود در سرنگوني بشار اسد، با تجاوز به سوريه عزم حذف کردها را دارد. اگرچه قدرت‌گرفتن كردها در سوريه با توجه به معضل کردهاي ترکيه براي آنکارا يک مسئله خطير و حياتي است، اما تجاوز ترکيه به سوريه، قطعا تبعات و تأثيرات زيادي بر عراق و لبنان و در نهايت موقعيت ايران در منطقه خواهد داشت که نسبت به آن بايد تدبير کرد. ارتش ترکيه روز ۲۰ ژانويه، عملياتي را موسوم به عمليات شاخه زيتون عليه کردهاي ي‌پ‌گ در منطقه عفرين سوريه آغاز کرد. بر اساس آخرين اطلاعات، هواپيماهاي جنگنده ترکيه بيش از ۱۷۰ منطقه را هدف قرار داده‌اند. ارتش ترکيه گفته‌ بود هدف از اين عمليات، حفاظت از مرزهاي اين کشور، پاک‌سازي شبه‌نظاميان کرد سوريه در عفرين و دفاع از مردم محلي در برابر «فشار و سرکوب» کردهاست. موضع روسيه در ماجراي عفرين اما تاكنون سكوت بوده است. روزنامه «نيزاويسيمايا گازيتا» زماني در تحليلي نوشته بود در مناطق کردنشين سوريه اميدوارند که روسيه بتواند مانع از عمليات نظامي ترکيه در منطقه عفرين شود؛ اتفاقي كه رخ نداد. «سرگئي لاوروف» وزير خارجه روسيه در کنفرانس مطبوعاتي 15 ژانويه خود گفته بود: «کردها بخشي از ملت سوريه هستند و بايد در اقدامات مربوط به حل‌وفصل اوضاع سياسي مشارکت داشته باشند». لاوروف طرح آمريکا براي تشکيل نيروهاي امنيتي مرزي در خاک سوريه را مورد انتقاد قرار داده و گفت چنين اقدامي باعث نمي‌شود که اوضاع پيرامون منطقه عفرين آرام شود. «ديميتري پسکوف» سخنگوي رياست‌جمهوري روسيه در نشست خبري يكي، دو ماه پيش خود از اظهار نظر درمورد عمليات ترکيه در سوريه عليه کردها، خودداري کرد. پسکوف در پاسخ به سؤالات خبرنگاران گفته بود: من چيزي ندارم که بخواهم به گفته‌هاي قبلي‌ام اضافه کنم. نشست سوچي اجلاس آنکارا در ادامه گفت‌وگو‌هايي است که رؤساي جمهوري اسلامي ايران، ترکيه و روسيه در چارچوب مذاکرات آستانه و براي رايزني و همکاري سه‌جانبه درخصوص مسائل سوريه و از جمله اخيرا در بندر سوچي روسيه برگزار کردند. دور اول نشست سه‌جانبه سران ترکيه، روسيه و ايران درباره بحران سوريه موسوم به نشست سوچي، چهارشنبه ۲۲ نوامبر (يکم آذر ۹۶) در شهر سوچي روسيه برگزار شد. در اين نشست روسيه، ترکيه و ايران به عنوان کشور‌هاي ضامن روند حل‌وفصل سياسي بحران سوريه و برقراري ثبات و امنيت در اين کشور روند حل جنگ داخلي سوريه را بررسي کردند. تداوم همکاري‌هاي سه کشور در سوريه در نشست سوچي مورد تأكيد رؤساي جمهوري سه کشور قرار گرفت و هر سه کشور بر همکاري در سوريه که در مذاکرات آستانه تضمين شده و از پاييز سال گذشته در تحولات ميداني سوريه نقطه عطف مهمي ايجاد کرده بود، تأكيد کردند. تضمين اجراي مناطق عاري از تنش از سوي تهران، مسکو و آنکارا تأثير بسزايي در مبارزات عليه داعش و کاهش درگيري‌ها در سوريه داشت و منجر به برگزاري نشست سوچي شد. توافق درباره برگزاري کنگره مذاکرات ملي سوريه در سوچي نيز که با حضور بيش از هزارو ۶۰۰ نفر از افراد مؤثر در تحولات سوريه در ۱۰ و ۱۱ بهمن برگزار شد، در جريان نشست سران ايران، روسيه و ترکيه به دست آمد. روحاني: آمريکايي‌ها در فکر تجزيه سوريه هستند رئيس‌جمهوري ديروز پيش از عزيمت به ترکيه گفت: در سفر به ترکيه درباره مسائل اخير سوريه مذاکره مي‌کنيم. آمريکا و رژيم صهيونيستي تلاش مي‌کنند مانع از تثبيت حاکميت ملي در سوريه شوند و حتي به دنبال تجزيه اين کشورند.  او افزود: مردم سوريه شرايط مناسبي ندارند و کمک‌هاي انساني و بشردوستانه بايد به همه مردم رسانده شود. نيروهاي خارجي نسبت به آينده سوريه نبايد مداخله کنند. حضور نيروهاي خارجي بدون اجازه دولت سوريه، غيرقانوني و غيرمنطقي است و بايد خاتمه داده شود.